Dagens Petter Sprett 1

Dei fleste av oss føler vel eit behov for å ha eit verdsbilete utan for mange kvite flekkar. Det seier seg sjølv at det er umogleg å ha eit detaljert bilete av alle område, men dette ordnar vi greitt med å forenkle. Det vi ikkje har peiling på i det heile, fargelegg vi med "Malingsspannet i Paint"-metoden. På dette grunnlaget uttalar vi oss, meg sjølv inkludert, i hytt og pine og det kan synast som om skråsikkerheita ofte er omvendt proporsjonal med oversikta.

Dette er ei av årsakene til at http://www.dn.no/ er ein av favorittnettstadene mine. Eg føler at eg er fluge på veggen medan finansguruar, -geni og -akrobatar kommneterer aktuelle saker på stammespråket, utan filter. Det gjev meg stort frimod når ein ser kor bastant intelligente menneske kan uttale seg om allt mellom himmel og jord ut frå ein rein fagøkonomisk ståstad.

Difor vil eg her på bloggen lage ein ny kategori, nemleg "Dagens Petter Sprett". Kriteriet for å verte nominert er å kome med ytringar som gjev meg assosiasjonar til fylgjande Ole Brumm-sitat:

"Sprett er lur," sa Brumm tankefullt"

Ja," sa Nøff "Sprett er lur"

"Og han har et godt hode," sa Brumm

"Ja," sa Nøff, "Sprett har et godt hode."

Så var det stille en lang stund

"Det er kanskje derfor," sa Brumm,"at han aldri forstår noe som helst"

Svært subjektivt med andre ord, men agurktid er agurktid.

Den første "Dagens Petter Sprett" er sjeføkonom Øystein Dørum i DnB Nor Markets. Han uttalar seg til Dagens Næringsliv i denne saka:

Klimapress på matpriser

Prisen stiger: Klimaendringer gjør at norske forbrukere må belage seg på å betale mer for matvarene. Produkter som inneholder korn, sukker, mais og olje er blant varene som kommer til å øke i pris.

Les meir

Dørum sin reaksjon er altså:

Vi bruker en relativt liten andel av inntekt på mat, og dessuten blir utslagene dempet gjennom avgifter, sier han.
Også håp om en mer liberal verdenshandel gjør at sjeføkonomen vanskelig ser for seg noen betydelig økning i matvareprisene her til lands.
- Internasjonalt kan faktorene som driver prisene opp fortsette, men for Norge kan friere handel og mer matimport faktisk gi realprisfall på matvarer, sier Dørum.

Ja, slik kan det vel også seiast.

Økologi som forretningsidé

Høyrt på distriktradioen her i Møre og Romsdal i dag:

Tine har mål om å tredoble produksjonen av økologiske meierivarer i løpet av eit par år, men utvikling av nye produkt vert hemma når ikkje fleire bønder legg om drifta. Dette har endra seg kraftig dei siste par åra. Tidlegare hadde vi til dels for mykje økologisk mjølk, men no har vi knapt nok det vi treng til dei produkta vi allereie har.
-Organisasjonssjef i Tine Vest, Odd Fauske.

Bøndene er difor ikkje heilt i takt med forbrukarane sin etterspurnad. Verda over er det aukande interesse for økologiske varer. Mangelen på råstoff kan vere starten på ei skummel utvikling for norske bønder. Vert forbrukarane sitt krav stort nok kan det true importvernet som gjeld for landbruksvarer. Dette signalet bør bøndene ta.
-Leiar i Møre og Romsdal Bondelag, Arne Magnus Aasen.

Greitt nok, det hadde vore berre bra om ein større del av jorda vart driven etter økologiske prinsipp. Likevel får denne saka meg til å stille meg sjølv nokre spørsmål.
Det vert hevda at bøndene ikkje er i takt med forbrukarane sin etterspurnad. Men er det så sikkert at forbrukarane er i takt med økologien ?

Motivet for å handle økologisk har vore grundig undersøkt ved fleire høve. Her ser du litt av konklusjonen frå ei undersøking utført av ECO-commerce:

Det ser ut til at vi i Norge kjøper økologisk mat fordi vi mener at den naturlige måte den produseres på, resulterer i mat som er sunnere for oss. Mens de lærde strides over forskning om dette kan bevises, er stadig flere av oss føre var. Vi tenker mest på oss selv: Det er veldig kjekt at det er bra for miljø, men jeg graver i lommeboka fordi jeg tror det er bra for meg og mine.


I ei verd med overflod av mat, der utfordringa ligg i skaffe seg marknadstilgang,vil nok det å kaste seg på den økologiske bylgja vere ein OK overlevinsstrategi på lik line med gardsturisme, Grøn Omsorg, Bondens Marknad.og mange liknande tiltak. Men no er det slik at teikna vert tydelegare og tydelegare på at verda er i endring.

Magnar Norderhaug, dåverande instituttleiar ved World Watch Institute Norden, gav i 1996 ut boka "Verdens Mat". Denne vesle boka vekte interessa mi for dette emnet for alvor. Eg tillet meg å sitere:

Dersom verden går inn i en epoke med knapphet og prisvekst på mat, er det behov for en ny jordbrukspolitikk som forener:

• økologiske hensyn
• økonomisk lønnsomhet
• nasjonale egeninteresser
• global solidaritet

Dette er forhold som politikerne idag helst ikke blander sammen. En slik jorbrukspolitikk vil bli temmelig forskjellig fra dagens.

Dette er ord som er meir aktuelle i dag enn då dei vart nedskrivne. Og eg stiller meg litt tvilande til om forbrukarane sin etterspurnad er det einaste rette verkemiddelet til å utforme ein berekraftig og dermed framtisdretta jordbrukspolitikk.

Eit lite tillegg i ettertid:

I denne samanhengen kan det vere verdt å merke seg kva som skjedde på Cuba etter at Sovjetunionen gjekk opp i liminga. Den vesle nasjonen vart isolert og venelaus. Forsyningar av olje og andre viktige importvarer stoppa opp mest over natta. Dersom ein studerer korleis dei unngjekk massehunger der, vil ein sjå at der er ei grense for kor langt strukturrasjonaliseringa og økologien kan vandre saman. Særleg dersom tilgangen på rimeleg energi skulle verte dårlegare. Etter det eg skjønar, er ikkje det ei usannsynleg utvikling.

Les meir om Cuba her

Nabooppslag på www.dn.no i dag

Tidenes beste

Ingenting i norsk økonomi kan stoppe oppturen på børsen. Aksjestrateg Terje Nyborg om fremtiden over 500 poeng.

Varsler kjempesmell

Fred. Olsen (78) varsler en kraftig smell i verdensøkonomien.

En av norsk næringslivs mest erfarne menn tror ikke verdensøkonomien klarer å holde koken.

Det er vel i slike høve eit Ole Brumm-sitat er på sin plass:

"Sprett er lur," sa Brumm tankefullt
"Ja," sa Nøff "Sprett er lur"
"Og han har et godt hode," sa Brumm
"Ja," sa Nøff, "Sprett har et godt hode."
Så var det stille en lang stund
"Det er kanskje derfor," sa Brumm,
"at han aldri forstår noe som helst"

Kan det tenkjast at eventuelle resultat av dei pågåande landbruksforhandlingane i WTO vert fullstendig irrelevante?

Norsk landbruksnæring har, med rette, sett med otte fram mot ein ny WTO-avtale og eg har tidlegare hatt fleire innlegg her på bloggen som har hatt WTO som tema. Dei som har vore innom her i det siste har kanskje lagt merke til at det er ei heil stund sidan siste WTO-innlegg no. At engasjementet har minka, har ingenting med at eg har endra meining å gjere. Det er rett og slett verda som har endra seg.

Norsk bondefrykt for WTO baserer seg på fylgjande:

Norsk landbruk er ei politisk vilja næring. Ein har hatt i bakhovudet at det eigentleg vert produsert meir enn nok mat i verda, men ein har vurdert det slik at dei positive verknadene av eit eige landbruk har vore verde prisen. Ein ny WTO-avtale vil truleg setje ein stoppar for dei viktigaste politiske verkemidla for å oppretthalde eit allereie pressa norsk distriksjordbruk.

Mange utviklingstrekk tyder på at ting er i endring, eg kan nemne:

• Den økonomiske utviklinga i Asia (særleg i dei folkerike landa Kina og India)
• Folketalsutviklinga i verda.
• Energiforsyning.
• Erkjenning av klimautfordringar.
• Auka bruk av mat som råvarer til drivstoff.

Når eg no kan lese fylgjande, gjer ein seg sine tankar.

US approaching critical point in the use of corn-based ethanol (lenke)

-At that crude oil price range, U.S. ethanol production could reach 30 billion gallons by 2012, consuming more than half of U.S. corn, wheat and coarse grains, and triggering higher meat and poultry prices for consumers, reduced meat and poultry production, and significant reductions in grain and meat exports.

Australian Water Crisis Could Be Worse Than Thought(lenke)

CANBERRA -- Water shortages facing Australia's drought-hit prime agricultural area might be worse than expected, the government was told on Wednesday, as river towns braced for unprecedented restrictions on water use.

USA og Australia er mellom landa som pressar hardast på for å få land som Norge til å endre politikk og opne grensene. Kan hende kan vi hamne i den utrulege situasjonen at rike land vert oppmoda til å støtte eige jorbruk for å gjere oss mest mogleg sjølvforsynte og på den måten halde marknadsprisane nede. På den måten kan kanskje dei fattigaste av dei fattige landa få råd til å kjøpe seg mat om dei har behov for det. Ikkje det at dette er nokon ynskjeleg situasjon, men at vi må tenke nytt om denne problemstillinga, bør ikkje kome som ei overrasking på nokon.

Danny, fasanjakta og billege poeng i valkampen

I boka si ”Danny og den store fasanjakten” skriv Roald Dahl om Danny og far hans som på finurleg vis bergar fasanane på eit britisk storgods frå den årlege massakren, iscenesett og utført av godseigaren og ein snobbete venekrins. All sympatien vår plasserer Roald Dahl sjølvsagt (og umerkande) hjå Danny, far hans og ikkje minst fasanane.

Kva har så dei halvtamme fasanane på eit britisk gods med norsk valkamp å gjere ? Ganske mykje skulle det vise seg.

For nokre dagar sidan kunne ein ein lese på e24.no:

85% skadelig skatt

I ei tid der det vert stilt spørmål ved leseforståinga til det norske folket, fell det meg lett å vedgå at eg hadde store problem med å skjøne kva overskrifta skulle tyde. Ut frå innhaldet i innlegga i kommentarfeltet til artikkelen er eg viss på at eg ikkje er åleine om det.

Etter å ha lese gjennom artikkelen ( og henta supplerande opplysningar andre stader), fann eg ut at bakgrunnen for den fantastiske overskrifta var at representanten Gjermund Hagesæter, finanspolitisk talsmann for frp, hadde fått finansminister Kristin Halvorsen til å vedgå at mesteparten av pengane vi betaler i skatt ikkje vert optimalt forvalta. Så mykje som 20% forvinn på vegen.

Dette er gammalt nytt. Det burde det i alle høve vere det for ein stortingsrepresentant. Emnet er grundig behandla i fleire offentlege dokument, og i NOU 2000:8 står det t.d.:

De fleste former for skatter som benyttes i praksis er vridende skatter. Slike vridende skatter skaper et effektivitetstap ved at skatten fører til at den privatøkonomisk tilpasningen etter skatt avviker fra hva som gir samfunnsøkonomisk effektivitet. De viktigste hovedformer for vridningseffekter knyttet til skattesystemet er:

Arbeidsbeslutningen: avveiningen mellom arbeid og fritid påvirkes
Sparebeslutningen: avveiningen mellom forbruk i dag og forbruk i morgen påvirkes
Porteføljevalget: fordelingen av sparing på ulike former for investering påvirkes
Forbrukssammensetningen: avveiningen mellom ulike forbruksgoder påvirkes

Fra et effektivitetsmessig perspektiv er det gunstigst å benytte effektivitetsfremmende og nøytrale skatter. I en stor velferdsstat som Norge er det i praksis vanskelig å tenke seg at slike skatter kan gi et tilstrekkelig skatteproveny til å finansiere det ønskede nivået på offentlig konsum, investeringer og overføringer. Bruk av vridende skatter med tilhørende effektivitetstap er dermed nødvendig.

Du finn meir her

System med 100% verknadsgrad er mangelvare i den verkelege verda og velferdspolitikk er ikkje noko unntak. Men skal ein setje ting litt på spissen, så vonar eg at vanlege folk vil vere samd med meg i at 800000 kroner til helsetenester eller utdanning kan vere eit godt byte mot å legge 1 million ekstra i ein Ferrari.

Den 17. mai feira vi grunnlov, fridom og demokrati og vi har nytta dei demokratiske rettane våre til å bestemme at alle skal ha rett til m.a. helsetenester, utdanning, alderspensjon og sosialt tryggingsnett. Utan budsjett er desse rettane ingenting verde. Eg skjønar ikkje kva alternativet til skattar og avgifter skulle vere. Oljepengane kanskje ?

Nei, her er nok representanten for vanlege folk på fasanjakt saman med fiffen og av alle former for jakt, meiner eg at jakt på husdyr for moro skuld er av det mest usympatiske slaget.

At media i det heile let seg nytte til dette iscenesette stemmefisket etter oppdrettsfisk i sjølvrørt vatn finn eg ganske utruleg. Nei, lat oss heie på Danny og på den måten tvinge politikarane ut på skikkeleg, ærleg stemmejakt i tida fram mot valet. Det skulle ikkje vere mangel på jaktterreng, men finskorne er kanhende lite høveleg fotty.

Om å liste seg heimatt på økologiske pailabbar.

6 milliardar. Det er mange menneske. Dersom vi tok kvarandre i hendene, kunne vi lage ei kjede som rakk frå jorda til månen og attende. 15 gonger. Og kvar einaste av alla lekkjene i denne kjeda er omfatta av FN si menneskerettserklæring. Der står det mellom anna:

Artikkel 25, 1. punkt:
-Enhver har rett til en levestandard som er tilstrekkelig for hans og hans families helse og velvære, og som omfatter mat, klær, bolig og helseomsorg og nødvendige sosiale ytelser, og rett til trygghet i tilfelle av arbeidsløshet, sykdom, arbeidsuførhet, enkestand, alderdom eller annen mangel på eksistensmuligheter som skyldes forhold han ikke er herre over.

Kvar ein einaste dag får vi prov på at ein stor del av menneska på jorda lever under vilkår som ligg betydeleg under det dei har krav på i høve menneskerettserklæringa. Men er jorda stor nok til at det i det heile er mogleg at alle skal få retten sin?

Eg ser det i sauefjøsen, i naturen og i samfunnet elles. Den som ikkje står på for plassen sin i matfatet, går ei usikker framtid i møte. Det kan høyrest brutalt og kynisk ut, men slik er det. Vi menneske har vore flinkast i klassen i mange tusen år no, og vi har opparbeida oss stjernestatus i matfatet. Vi har derimot ikkje vore like flinke til å ”hegne oss”. Vi har forsynt oss meir enn det som er berekraftig. Vi kan rett og slett ikkje halde fram som vi har gjort til no.

Det store spørsmålet vert då : Er det mogleg å kome seg ”heim att” utan å mise nokon på vegen ? Og kva skal vere det overordna målet.? Radikale endringar må til, men eg er ikkje overtydd om at vekemiddelradikalarane bør få fritt spelerom. Eg vart t.d. litt skremd då eg las om Peter Singer, som eg fann lekkje til på Dyrebeskyttelsen sine nettsider.

Peter Singers 5. bud. Ikke diskriminer på grunnlag av art.

"Hvis vi sammenligner et svært funksjonshemmet menneske-spedbarn med et dyr, slik som en hund eller en gris, vil vi ofte finne at dyret har overlegne egenskaper, både potensielle og aktuelle, for rasjonalitet, bevissthet om egen eksistens, kommunikasjon."

På denne bloggen finn du nærmare presentasjon av etikaren. Trykk her

Eg må berre vedgå at eg har alvorlege problem med dette og at eg fryktar at vegen heim vert lang, vond og vanskeleg med dette tankegodset i bagasjen.

Journalistar på Facebook, Fredric Hauge og Røkke

Generalsekretæren i Norsk Presseforbund, Per Edgar Kokkvold åtvarer journalistar mot å involvere seg i nettsamfunnet Facebook.

Facebook har 160000 norske brukarar og fylkesordføraren i Sør-Trøndelag er ein av dei. No har han lagt 10 journalistar til vennelista si. Dette er noko av bakgrunnen for at Kokkvold reagerer. Han seier m.a.:

– Disse journalistene bør ikke lage saker om fylkesordføreren. Vi driver ikke journalistikk på våre venner. Dette handler om pressens troverdighet. Vi kan ikke oppføre oss slik at vår troverdighet svekkes. Om vi får tilgang til en ny teknikk betyr ikke det at vi får en ny etikk.

Les meir

Det er ei stund sidan vi såg Fredric Hauge i islendar og gummibukse no. Kvit skjorte og slips er arbeidsantrekket no for tida. Nybarbert er han også, rett som det er. I seg sjølv burde ikkje dette vere noko problem, han er langt over vanleg pensjonsalder for barrikadestormarar.

Den gode Hauge er leiar for miljøorganisasjonen Bellona, ein organisasjon dei fleste assosierer med miljøaktivisme. Samstundes framstår Hauge i dag som CO2-handteringsgeneralen her i landet og samarbeider tett med Aker. Bellona mottek samstundes store summar årleg i støtte frå det Røkke-eigde selskapet.. Kva er så problemet ? Kanskje kan eg svare med eit nytt spørsmål. Kor sannsynleg er det at Bellona vil grave opp eventuelle gifttønner i hagen til Røkke ?

Eg trur at Bellona faktisk har fått meir til felles med journalistane på Facebook enn dei bør vere konfortable med.

Eg vil ikkje stikke under ein stol at bakgrunnen for dette innlegget er at eg er provosert av Hauge. I samband med at FN sitt klimapanel nyleg la fram 3aren, uttaler han til VG under overskrifta - Bellona fikk rett:

-Rapporten dokumenterer det Bellona har stått alene om i 15 år. Vårt svar på klimaproblemene har i lang tid vært å satse på fornybar energi, energieffektivisering og CO2-håndtering.

Les meir

Smålåten har Fredric Hauge aldri vore, men det får no vere måte på. Ein kunne få inntrykk av at Bellona har site på fasiten heile denne tida. I så fall er det feil i fasiten. Eit eksempel ? Ein kan byrje med å undersøke kva syn Bellona har hatt på hydrogen som energi”kjelde”.

Som eit lønnefrø

For tida finn du millionar av dei i skogen; Nyspirte lønnefrø. Dei har lege og venta heile vinteren medan dei har stramma spiralfjøra, for så, når tida er der, bryte ut av skalet og sende rotstengelen mot jorda. Som eit lite livsens mysterium, finn dei vegen same korleis dei har landa etter flygeturen frå trekrunene. Berre ein ørliten del av dei spirte frøa vert nokongong til eit nytt lønnetre (og godt er det). Allt avheng av tilhøva på staden frøet har landa. Men på dette stadiet ser dei like vitale ut alle saman.


Det er ikkje lett å sjå på denne spiren at slaget er tapt, men lagnaden ville det slik at frøet landa i mosen. midt på ei stor steinhelle.Inga framtidsvon.

Denne etterjulsvinteren har vi fått mange påminningar om at vi ikkje har fare heilt fint med livsgrunnlaget vårt og at utfordringane står i kø framover. I samband med dette, ryk Pål Presterud i Cicero og Steinar Lem i "Fremtiden i våre hender" i tottane på kvarandre. Presterud hevdar at FIVH si stadige pukking på vårt personlege ansvar for å redusere forbruket vårt verkar øydelggande på motivasjonen. Han meiner at løysinga ligg i å gje politikarane våre armslag til å gjere dei naudsynte og upopulære tiltaka. Som svar på dette, hevdar Steinar Lem at Presterud ikkje fortener forskartittelen sin. Ein debatt med sterk språkbruk altså. Eitt er i alle fall sikkert og det er at dersom klimadebatten skal halde frem på dette nivået, som ein annan tiurleik, vil ingen ting skje. Og for kvar dag som går utan at noko skjer, vert vi meir og meir prisgjevne krefter vi ikkje kan påverke, akkurat som lønnefrøet.

Eg kunne no ha laga ei kopling til hanekampen mellom Lem og Presterud, men har du ikkje allereie lese noko om striden, kan du likegodt late vere. Ikkje verdt å bruke tida si på. Det burde i grunnen kamphanane sjølve skjøna også.

Tid for eple

-Set ein fram kaker, så et statsråden kaker.Set ein fram frukt, så et statsråden frukt, seier stabssjef og Jens Stoltenberg si høgre hand, Karl Erik Schjøtt-Pedersen til Dagens Næringsliv. Eit rådande politisk prinsipp ?

"The beauty of math" og dei fire rekneartene

Ein kan få til mykje med matematikk, men "å låne med nullen", som bestefar min kalla det, har ingen greidd enno. Dette skuldast ikkje at ingen har prøvd.

Neste kandidat ut som risikerer å gå i fella er Krf som har lagt fram "Klimapolitisk handlingsplan". Etter mi meining skal dei ha ros for ambisjonsnivået, men ein skal ha tunga beint i munnen for å kome heilskinna gjennom denne paddemarka*. Eg tillet meg å plukke ut nokre enkeltpunkt frå planen:

Krf vil

at CO2-nøytral oppvarming av bygninger skal brukes og at oljebasert oppvarming utfases innen 2015.

ha økt satsing på biobrensel til oppvarming.

at satsingen på biodrivstoff må trappes opp og det må innføres krav om tilgang
på biodrivstoff på bensinstasjoner.

stimulere anskaffelse og bruk av miljøvennlige biler gjennom avgiftssystemet.

gå inn for arealplanlegging som sikrer matjord for å legge til rette for ”kort-reist” mat og framtidig matvaresikkerhet.

Heile planen får du om du trykker Her

Kvar for seg kan nok desse forslaga ha mykje for seg, men når ein summerer alle punkta, vil ein sjå at ein kjem ut med raude tal. Årsaka til at dette ikkje går heilt i hop, er rett og slett at dei, til liks med dei fleste av oss, har overdrivne forventningar både til naturen si evne til å produsere biomasse og til vår evne til å utnytte biomassen. Vi innbiller oss at berre vi set forstavinga "bio" framfor eit eller anna, vil det automatisk løyse ut botnlause energikjelder.

Eit lite døme:

Ein reknar det som realistisk at ein kan ta ut så mykje som 40 TWh frå biomasse i Noreg. Dette representerer det totale energiinnhaldet i det fossile brennstoffet som i dag vert nytta til opp-varmingsformål. Men denne biomassen kan ikkje nyttast to gongar og dermed vert det ingenting att til å lage biodrivstoff av. Likevel, eg meiner at Krf bergar seg i land med denne setninga:

-En fremtidsrettet politikk forutsetter holdnings- og livsstilsendringer i vår del av verden.

De er berre så synd at dei gjennomgripande haldnings- og livsstilsendringane som må til er så fryktelig dårleg butikk på kort sikt.

I dag kunne ein lese fylgjande i avisene:

-NHO-direktør Finn Bergesen ble møtt med krav om økt kjøpekraft for alle fra LO-leder Roar Flåthen, da de møttes til det første forhandlingsmøtet torsdag formiddag.

Vi har med andre ord ein lang veg å gå.

*Ureint farvatn

Andre kjelder:

Enova

Framleis på same planet ?

Tenker eg denne gongen byrjar med eit lite sitat frå New York Times

WASHINGTON, 2.Mars 2007-I fylgje offisielle tenestemenn er president George W. Bush og Brasil i ferd med å sluttforhandle ein avtale som har som mål å fremje produksjon og bruk av etanol i Sør- og Mellom-Amerika.

Det er venta at avtalen vil føre til stor vekst i etanolindustrien i Brasil sidan dei der har utvikla teknologi og utstyr som kan eksporterast til andre land i regionen.

Avtalen er allereie utsett for skarp kritikk frå politikarar frå mais-produserande statar. Dei fryktar at auka import av billeg utanlandsk etanol vil slå beina under eigne produsentar.

~

Vel vitande om proteststormen som ville ha kome, er det ikkje venta at Bush-administrasjonen ein gong vil hinte om reduksjonar i tollen på importert etanol.

Sitat slutt. Les meir her: Trykk


Så reiser vi 12132 km, frå Washington til Nairobi i Kenya. Der har styret i FN sitt miljøprogram hatt møte. Eit lite sitat derifrå:


Den danske miljøvernministeren Connie Hedegaard er redd for at storskala-produksjon av biodrivstoff, som palmeolje-plantasjar i Papua New Guinea, vil skape alvolege miljøutfordringar for heile planeten. Desse viser seg først ved avskoging som fylgje av rydding av areal til plantasjar.

Eit auka fokus på produksjon av biodrivstoff i Asia og Latin Amerika har sett i gang ein "tropisk landbruksrevolusjon" med intens konkurranse om jord mellom dei som vil produsere mat og dei som vil produsere råvarer til biodrivstoff. Avskoginga har mellom anna ført til tap av biologisk mangfald og helseproblem grunna røyken frå alle skogbrannane.

Sitat slutt.Les meir her: Trykk

Når ein samstundes tek omsyn til at produksjon av etanol frå åkervekster er mellom dei minst effektive måtane å produsere biodrivstoff på og at "Riksrevisjonen" i USA, GAO, no erkjenner at toppen i verda sin oljeproduksjon truleg er nådd, får det heile eit uverkeleg preg.

Så har eg ei lita utfordring til deg. På nettet ligg det mange kart. Du kan finne kart som viser kvar verda sine fattige bur og du kan finne kart som viser kvar dei bur dei som svelt. Du kan t.d. prøve å Google "poverty map" og "hunger map". Om du har retteleg god tid, kan du prøve å finne kart som viser kvar på kloden klimaendringane vil gjere det vanskelegast å dyrke mat.

I denne situasjonen vert det hevda at marknadskreftene og total frihandel er mest eigna til å fjerne fattigdomen og svolten i verda. Eg for min del skjønar rett og slett ikkje at retten til å produsere mat til eiga befolkning er eit urimeleg ynskje. Eg kan nemleg ikkje sjå ein einaste grunn til at t.d. Cargill og dei tre andre store skulle velje å produsere mat til fattigfolk når dei heller kan produsere drivstoff til oss kjøpesterke.

Emergianalyse på vedaskogen

Hogg veden sjølv, så varmar han deg to gonger, heiter det i eit gammalt ordtak. Når du tenkjer på alle arbeidsoperasjonane som skal til, kan ein trygt seie at dei ikkje overdreiv, dei gamle. Først skal treet samle solenergi i fleire år og gjere denne om til tre. Så skal treet fellast (den mest morosame delen), kvistast, kappast i passande strangar, dragast i hop, kappast i kubbar, kløyvast, transporterast i hus og ”lødast i lad”. Målet er at så mykje som mogleg at den lagra solenergien kan omformast til varme i stova heime.

Det skulle ikkje vere så vanskeleg å innsjå at alle mellomledda ”stel” av lasset. I gamle dagar, då arbeidet vart utført med muskelkraft, kom energien til dette arbeidet frå sild, poteter, vassgraut og eventuellt litt høy og havre til hesten. Fornybar energi med andre ord. I vår tid er det bensin til motorsaga og diesel til traktoren som er innsatsfaktorane det vil seie ”ikkje fornybare energikjelder”. Veden min vil dermed kome dårlegare ut i ein emergianalyse (det er det det heiter) enn veden oldefar min fyrte med.

Alt dette skulle vere temmeleg enkelt å skjøne. Det eg derimot ikkje skjønar i det heile, er at det er stovereint å sjå fullstendig bort frå desse enkle sanningane når ein vel å satse store summar på å finne framtida sine energiberarar.

Sola er med få unntak; tidevatn og havstraumar, den einaste kjelda til fornybar energi, direkte og indirekte. (Kanskje er dette også litt upresist i og med at sola er ein diger fusjonsreaktor som forsyner oss med energi ved å slanke seg) Men når det gjeld presisjonivå er eg langt frå åleine med forbetringspotensiale i denne saka.

Vedhogst kan nyttast til å belyse fleire sider ved dette emnet. Kan hende vil eg kome attende til dette i eit seinare innlegg. Men først må eg få i hus veden min. Han taper seg nemleg litt for kvar regnbyge slik han ligg no.

Vil du lære meir om emergianalyse finn du meir om det her: Trykk her.

Om gjerdesitting og sorbus aucuparia

rogn, Sorbus aucuparia, tre av rosefamilien med glatt og blank bark, finnete blad og hvite blomster i store halvskjermer. Fruktene er røde bær med skarp smak, rike på C-vitamin.

Dette er dei leksikale opplysningane du får i Caplex og dermed skulle vel det viktigaste vere sagt om rognen.

Dei nemner ikkje at rognen har ein stygg tendens til å rotne på rot, innanfrå og at sjangsane dine for å vinne hovudgevinsten i lotto er større enn for å finne eit "perfekt" eksemplar. Dessutan
er han ein insektmagnet og er særleg om sommaren eit eldorado for "utøy"av alle slag.

Såleis deler rognen fleire av lyta sine med dei fleste av oss tobeinte.

Likevel har rognen etterkvart blitt favoritt-treet mitt. Han har eigenskapar som vi alle kunne ynskje oss meir av. Du kan knekke greiner, bøye han ned, ja velte heile treet. Likevel, neste vår kjem nye skot som strekkjer seg mot lyset. Sjølv om ting aldri blir perfekte, at resultatet sjeldan står i stil med forventningane, gjer han det beste ut frå føresetnadene og når hausten kjem, står han der, bugnande med raude rognebær. Jobben er gjordt.

Rognen er også ofte siste treet du ser på tur oppover når du skal på fjellet. Etter at tregrensa er passert og snaufjellet ligg framfor (eller ovanfor) deg, skjer det rett som det er at du kan kome framom ei rognebuske som har funne seg litt livd og klorar seg fast som best ho kan.

Gjerdesitting er ein fin hobby. Du har god oversikt frå gjerdet og der kan du sitje å fylgje med på livet. Du har høve til i ro og mak å vurdere kva som er verdt å satse på og let du vere å satse, kan du vere så kritisk og etterpåklok du vil utan at det kostar deg noko. I den augneblinken du hoppar ned frå gjerdet, utset du deg sjølv for fare for å mislukkast og å hamne i gapestokken. Det er prisen du betaler for å vere med på leiken.

Som samfunn står vi framfor tallause utfordringar. (Ikkje akkurat ei original utsegn). Vi kan alle lære noko av rognen. Men vi treng også gjerdesittarane. Vi treng nokon som kan alarmere når vi er i ferd med å satse alt på den haltaste hesten.

I fonnskogen (og elles)

The survival of the fittest is the ageless law of nature,
but the fittest are rarely the strong. The fittest are those
endowed with the qualifications for adaptation, the ability
to accept the inevitable and conform to the unavoidable,
to harmonize with existing or changing conditions.

Dave. E Smalley

Raske klimaendringar

25 grader og 5 dagar.

Eit haldepunkt for eigne meiningar

I Sverige kranglar dei for tida så busta fyk om bioetanol. Som kjent har broderfolket ein ambisjon om å gjere seg uavhengige av oljen, og det å erstatte bensin med etanol som drivstoff til bilparken er ei viktig brikke i satsinga. Det verka ei stund som om allt var fryd og gaman, men det var nok berre på overflata. No har skeptikarane våga seg ut på banen og eg let Torbjørn Rydberg, som eg presenterte i eit tidlegare innlegg her på bloggen, vere talsmann for dei:

-Att ersätta bensin med etanol är rena lurendrejeriet. Det går åt mer energi att framställa den än vad man får ut när man gör en bredare analys av allt bakomliggande arbete, menar lantbruksforskaren Torbjörn Rydberg.
- Den enda långsiktigt hållbara vägen blir att ställa om och i högre grad utnyttja sol, vind och vatten och utveckla samspelet med naturen. Inte som i dag genom att öka vår välfärd genom effektiviserade tömningsprocesser av naturen.
Heile artikkelen finn du her: Trykk

Det er klart at slikt ikkje vert ståande uimotsagt all den tid bioetanolen er omfatta av så mykje prestisje og økonomiske interesser. Og kritikarane får passet sitt påskrive så det held:

-Okunnighet är förståelig, allmänt och grötmyndigt tyckande är påfrestande, men påståenden och "tyckande" i den allmänna debatten om dessa komplexa och allvarliga systemfrågor med argument som gränsar till medveten desinformation är oförsvarligt i dessa viktiga sammanhang.
Heile artikkelen finn du her: Trykk

Så kven skal ein tru på ? Det er i alle fall ikkje studiepoenga som manglar på nokon av sidene i debatten. Tørre tal overtyder visst ingen. Kan hende må kjenslene mobiliserast og då kan det hende at ei lita forteljing kan vere til hjelp.


I Mexico bur der mykje folk, omlag 105 millionar. Desse er spreidde rundt i eit land som er seks gonger større enn Noreg. Til dagleg et ein gjennomsnitts mexicanar uhorvelege mengder tortillas, maislomper, gjerne 8-10 stykk. På 80-talet var landet sjølvforsynt med mais, men tidleg på 9o-talet underteikna Mexico NAFTA-avtalen, ein amerikansk frihandelsavtale. Allereie første året vart maisimporten frå USA tidobla samstundes som at 700000 mexicanarar reiste til USA på jakt etter arbeid og konkursraset blandt småbøndene starta. I løpet av dei første 10 åra med NAFTA gjekk 1,3 millionar av dei konkurs og du finn dei no i slummen i storbyane eller i lavstatusjobbar i USA. No 13 år etter NAFTA, har USA ei arbeidsinnvandring på 1 million i året frå Mexico og Mellom-Amerika.

I fjor gjekk det frå vondt til verre og no rår det opprørsliknande tilstandar i maisen sitt heimland. Tortillaen har vorte opp til 4 gonger dyrare på kort tid. Årsaka til elendet er at USA, som også skal verte meir uavhengig av olje har satsa stort på maisbasert bioetanol. Dette har ført til at maisprisane har stige dramatisk og ettersom bioetanolproduksjon er sterkt subsidiert, "tåler" denne industrien høge prisar. Eksporten er også redusert til eit lavmål grunna auka innanlandsk forbruk. No kan ein sjølvsagt spørje seg: Kvifor kan ikkje berre mexicanarane dyrke sin eigen mais no då ? Dette kan delvis forklarast med at eigarstrukturen i mexicansk landbruk har endra seg dramatisk siste åra og storbønder og multinasjonal agribusiness disponerer no ein stor del av jorda i landet. Det er ikkje sjølvsagt at dei vil dyrke kvit mais (folkemat) til sjølvberging når dei tener betre på å dyrke gul mais (eigna til kraftfor og etanolproduksjon).

For meir stoff om denne saka, kan dette vere ein fin stad å starte : Trykk

Eg vil påstå at vi kan lære eitt og anna av denne soga:

Dei som hevdar at storstilt satsing på biodrivstoff ikkje vil påverke matvaresituasjonen i verda, tek feil. For det har allereie skjedd. Matvarelagera i verda er allereie på eit lavmål og er framleis minkande.

Det er dei fattige som først vert råka av dette.

Frihandel, agribusiness og biodrivstoff har vist seg å vere ein kombinasjon som kan ha uheldige fylgjer. (Utilsikta vonar eg)

Matproduksjon er ikkje noko ein berre kan slå av og på over natta.

Så no kan du sjekke deg sjølv. Kven har du lyst til å tru på ? Eller, kven trur du du burde tru på? Det er her litt heimesnikra empiri kan vere til hjelp. Eg har i grunnen stor tru på han.

empiri (av gr.), det som bygger på erfaring; erfaringslære. — empiriker, forsker, vitenskapsmann som bygger på erfaringen. — empirisk, erfaringsmessig. — empiriske vitenskaper, vitenskaper som bygger på eksperiment og erfaring.

Elles vil eg anbefale at de les dagens innlegg på "Kveldssongen". Der i garden fokuserer dei på ei anna side av same sak. Ta sats og hopp. Trykk

http://www.restplass.globalisering.no (med ein gong)

Og stjernene vil lyse

Vi har fått litt å fundere over i veka som har gått. Rapporten frå FN sitt klimapanel, med vassmengdene i Djakarta som ei understreking av alvoret, ar alment kjent. At Matt Simmons, ein av nestorane på området, har gått ut og proklamert at Peak Oil er nådd og at oljeutvinninga no startar "sitt lagnadsbundne fall, og vil halde fram med det i all framtid", som det heiter på bloggen Kveldssong for hydrokarbonar ,er mindre kjent.Når ein kombinerer dessse to nyhenda, skal det lite til før tankane fer sine eigne vegar. Eg må vedgå at hunden, trafikken og omgjevnadene elles ikkje fekk all verda med merksemd på turen no i kveld. Men så fekk eg sjå Saudehornet bada i måneskin og det første som slo meg var merkeleg nok eit dikt av Herman Wildenvey. Kvar det har halde seg alle desse åra anar eg ikkje, det poppa berre opp. Analogiane er nok av det tvilsame slaget, men eit eller anna er der nok.

I Tanker

I haven vandrer en prestemann.
Han tenker alvorlig på Gud.
Da lister lett over gangens sand
en søt liten sommerens brud.

Og presten slår øynene opp og ser
at piken er såre skjønn.
"Barn,"sier presten,"se,presten ber,
og du forstyrrer hans bønn,"

"Jeg var på vei til min elskede, jeg,"
sier piken med senkte blikke.
"Jeg tenkte op ham, og jeg så deg ikke.
Og da er det underlig rart av deg,
som tenkte op Gud, - at du så meg.

Gulrot eller pisk ?

Så har endeleg FN sitt klimapanel lagt fram rapporten sin. Den største sensasjonen var vel at dei i det heile, etter dagevis med taktikkeri, språkleg flisespikkeri og diplomatisk tautrekking, kunne semjast om ein ordlyd. Når det gjeld den faglege essensen , burde ikkje han kome som noko sjokk for nokon som har hatt eit minstemål av interesse for å fylgje med i timen siste åra. Ein kan ha grunn til å føle seg undervurdert når fylgjande kan presenterast som nyhende:

-Dramatisk klimavarsel
Verdens klimaforskere blir stadig sikrere i sin sak

-Mer intense stormer og orkaner
FNs klimapanel varsler raskere global oppvarming, og fastslår at den er menneskeskapt

Eg kan ikkje skjøne anna enn at majoriteten av klimaforskarane i verda hadde funne innsatsen sin temmeleg meiningslaus dersom rapporten hadde vorte mindre ”sjokkerande”.

Men no er det altså fastslege, tida for handling er komen og jakta på milliardane skal starte. Det er skilnad på å vere smart og å vere klok og det å handle rett har sjeldan vore det mest lønsame på kort sikt. Det er i slike tider kloke styresmakter verkeleg må styre og bruke både pisk og gulrot. No har det seg diverre slik at der det er gulrøter, er der også snyltarar og det å skilje flotte presentasjonar og innpakning frå reelt innhald vert ei kjempeutfordring. Ein kan verte skremd når ein registrerer kva som kan presenterast som grønt og framtidsretta og kor ukritisk deler av pressa let seg bruke. At bakenden til Jon Arne Riise kan resultere i store oppslag i dei største avisene i landet, dei som likar å kalle seg den 4. statsmakta, skulle seie sitt om dei faglege prioriteringane.

Tankar som må kombinerast

Utanriksministeren vår har vore i Davos og fått håp om at WTO- forhandlingane snart skal kome i gang att. Det skulle innebere at kritikk og latterleggjering av norske bønder og norsk landbrukspolitikk snart går inn i ein ny glansperiode. Vi kjenner alle utsegn av typen.:

-Landbruk er ein luksus ingen rike land burde ta seg råd til å halde seg med.

-Eksport av landbruksprodukt er springbrettet fattige u-land har til å kome seg ut hengemyra. Det er umoralsk av rike land å subsidiere eigne bønder og på den måten stoppe den skjøre økonomiske veksten i den fattige delen av verda.

Eg vil ikkje bruke plass på å kommentere desse utsegnene her. Eg vil derimot dra fram to artiklar eg støtte på i nettutgåva av Dagens Næringsliv i dag som eigentleg skulle gjere kommentarar overflødige.

Endret klima krever nye planteslag

-Det må utvikles nye planteslag tilpasset et endret klima dersom en skal unngå hungersnød i fattige utviklingsland, mener et globalt nettverk av landbruksforskere.
Vi snakker om en enorm utfordring, om å hindre omfattende hungersnød i utviklingsland, sier Louis Verchot fra et forskningssenter i Kenya til BBC.
Problemet med å finne planteslag som kan tilpasses et endret klima er en av de viktigste utfordringene for landbruksforskere i det globale CGIAR-nettverket, som møtes til nettverkets årlige samling i Washington denne uka.
CGIAR er et nettverk av ledende forskningsinstitusjoner med oppgave å utvikle og forbedre landbruket i utviklingsland.

Heile artikkelen finn du her: Trykk



Dramatisk klimavarsel

-Verdens klimaforskere blir stadig sikrere i sin sak.

-Raskeste siden forrige istid

Klimaforhandlere og embetsmenn fra over hundre land skal finslipe formuleringene på møter i Paris denne uka. Men hovedkonklusjonene i forskernes rapport er allerede klar: Vi kan vente oss en temperaturøkning i dette hundreåret på mellom 2 og 4,5 grader, med rundt 3 grader som det mest sannsynlige. Det er en raskere temperaturøkning enn noen gang siden forrige istid for 11.000 år siden.

Både EU og Norge definerer en temperaturøkning på mer enn 2 grader som «farlig». En slik økning vil blant annet få store konsekvenser for mange arters muligheter til å overleve, den kan ramme jordbruk og tilgang på ferskvann for mange millioner mennesker og gi økt hyppighet av ekstremt vær, blant annet alvorlig tørke i Sør-Europa.


Heile artikkelen finn du her: Trykk

Dersom ikkje media kan vere edruelege nok til å ha dette som bakteppe når dei skal dekke eventuelle WTO-forhandlingar, har dei vore for lenge på festen.